Peta kozarska laka pješadijska brigada je bila najjača pješadijska brigada Vojske Republike Srpske. Kao jedinica rezervnog sastava JNA, mobilisana je tokom avgusta i septembra 1991. i poslata u Slavoniju. Komandant brigade je bio pukovnik Pero Čolić, načelnik štaba major Ostoja Barašin. Štab brigade bio je u kasarni Benkovac na istoimenom vrhu, na planini Kozari.
Organizacija
Brigada je imala četiri pešadijska bataljona, jednu bateriju minobacača 82 mm i jednu bateriju minobacača 120 mm, te niz drugih jedinica podrške.
Peta kozarska laka pješadijska brigada
 Grb VRS |  Grb 5. klpbr |
| Postojanje | 1992—1995. |
| Formacija | brigada |
| Jačina | 850 po formaciji: 850 prosečno: 800 (kraj 1992.) |
| Deo | Vojske Republike Srpske |
| Angažovanje | Koridor 92 Sadejstvo 93 Vaganj 95 |
| Odlikovanja | Orden Nemanjića |
| Komandanti | |
| Komandant | Pukovnik Pero Čolić |
Ratni put brigade
1991
U 50-mjesečni rat i slavu brigada je krenula 18. septembra 1991. godine, prelaskom mosta na rijeci Savi u Gradišci. Cilj je bio izlazak na auto-put Zagreb – Beograd u Okučanima, te čišćenje Lipika i Pakraca od hrvatske paravojske.
1992
Jedinica se vraća u Prijedor u martu 1992. godine, gdje su borci uzeli učešća u napadu na Zelene beretke 30. maja 1992.
Brigada je potom učestvovala u jednoj od najvećih akcija Vojske Republike Srpske, u operaciji Koridor, u borbama oko Bijelog Brda, Kostreša i ustaškog uporišta Plehan u Derventi, te kod Jakeša i Šamca. Operacija Koridor je okončana odlučnom srpskom pobjedom.
Neki od bataljona učestvovali su u borbama na Grabežu i Vlašiću, te oslobađanju Jajca.
1993 i 1994
Sredinom naredne godine, brigada učestvuje u proširivanju brčanskog koridora, u operaciji Sadejstvo. Krajem 1993. brigada učestvuje u oslobađanju Srbobrana (Donji Vakuf). Početkom 1994. brigada se vraća u Krajinu, raspoređena na linije duž Save. Treći bataljon učestvuje u operaciji Breza.
1995
Tokom proleća 2. bataljon brigade brani širi rejon Donjeg Vakufa. Glavnina brigade je razmeštena kod Brčkog, gde u maju i junu mesecu zaustavlja više pokušaja ARBiH da zauzme Brčko. U jesen, brigada učestvuje u odbrani Republike Srpske od Armije RBiH i HVO-a, u sklopu operacije Vaganj, prilikom pada zapadno-krajiških opština 1995. Jedna je od rijetkih brigada koja nije razbijena tokom borbi u zapadnoj Krajini.
Čitav svoj ratni put brigada je prešla zajedno sa 43. prijedorskom motorizovanom brigadom, koja joj je služila kao oslonac.
Priznanja
5. kozarska brigada je jedna od rijetkih brigada u sastavu Vojske Republike Srpske koja je dobila Orden Nemanjića, najveće i najpoznatije priznanje koje se moglo dobiti u Vojsci Republike Srpske i Srpskoj vojsci Krajine.
Album „Junaci kozarski” Rokija Vulovića iz 1993. godine posvećen je Petoj kozarskoj brigadi i njenim borcima. Prihod od prodaje kasete bio je namijenjen u humanitarne svrhe.
U borbama su se posebno istakli izviđačko-diverzantski odred „Cigo” Momčila Radanovića, jurišna četa „Suva rebra“ i Ljubijski bataljon komandanta Rade Bilbije.
Izvor: Wikipedia
Potkozarje 