Peta kozarska laka pješadijska brigada je bila najjača pješadijska brigada Vojske Republike Srpske. Kao jedinica rezervnog sastava JNA, mobilisana je tokom avgusta i septembra 1991. i poslata u Slavoniju. Komandant brigade je bio pukovnik Pero Čolić, načelnik štaba major Ostoja Barašin. Štab brigade bio je u kasarni Benkovac na istoimenom vrhu na planini Kozari.

 
Ratni put brigade 
U 50omjesečni rat i slavu brigada je krenula 18. septembra 1991. godine, prelaskom mosta na rijeci Savi u Gradišci. Cilj je bio izlazak na autoput Zagreb – Beograd u Okučanima, te čišćenje Lipika i Pakraca od hrvatske paravojske. Jedinica se vraća u Prijedor u martu sledeće godine, gdje su borci uzeli učešća u odbrani grada od napada Zelenih beretki 30. maja 1992. Brigada je potom učestvovala jednoj od najvećih akcija Vojske Republike Srpske, u operaciji Koridor, u borbama oko Bijelog Brda, Kostreša i ustaškog uporišta Plehan u Derventi, te kod Jakeša i Šamca. Operacija Koridor je okončana odlučnom srpskom pobjedom. Neki od bataljona učestvovali su u borbama na Grabežu i Vlašiću, te oslobađanju Jajca. Krajem 1993. brigada učestvuje u osloađanju Srbobrana (Donji Vakuf). Početkom 1994. brigada se vraća u Krajinu, raspoređena na linije duž Save, i učestvuje u odbrani Republike Srpske od tzv. Armije BiH i HVO-a prilikom pada zapadno-krajiških opština 1995. Jedna od rijetkih brigada koja nije razbijena tokom borbi u zapadnoj Krajini.
 
Čitav ovaj put brigada je prešla sa 43. motorizovanom prijedorskom brigadom koja joj je služila kao oslonac.
 
Priznanja 
5. kozarska brigada je jedna od rijetkih brigada u sastavu Vojske Republike Srpske koja je dobila Orden Nemanjića, najveće i najpoznatije priznanje koje se moglo dobiti u Vojsci Republike Srpske i Srpskoj vojsci Krajine.
 
Album ‘Junaci kozarski’ Rokija Vulovića iz 1993. godine posvećen je Petoj kozarskoj brigadi i njenim borcima.